خشکسالی بهاری در مازندران تهدیدی فراتر از پیشبینی
به گزارش خرید و فروش حیوان خانگی به گزارش خرید و فروش حیوان خانگی، در حالیکه هواشناسی مازندران میانگین بارندگی در سه ماهه نخست سال جاری را ۱۱۲ میلی متر پیشبینی کرده بود، گزارش رسمی انتشار یافته از میزان بارندگی ثبت شده در ایستگاه های باران سنجی از محقق نشدن این پیشبینی و پیشروی جدی خشکسالی در قسمت هایی از این استان سرسبز شمالی حکایت دارد.
به گزارش خرید و فروش حیوان خانگی به نقل از ایرنا، نخستین فصل قرن جدید برای مازندران از لحاظ شرایط جوی پر فراز و نشیب بود به صورتی که در ایام ابتدایی نخستین ماه این فصل شاهد استقرار سامانه سرد بارشی بودیم و در نیمه دوم با سامانه گرم جنوبی مواجه شدیم که سبب افزایش محسوس دما شده بود. میزان بارش این ماه چنگی به دل نزد و کاهش قابل توجهی نسبت به محدوده نرمال ماه فروردین داشت. در اردیبهشت ماه هم هر چند غالب روزهای این ماه آسمان ابری و با بارش پراکنده باران همراه بود، اما میزان بارش این ماه هم تنها پنج درصد بیشتر از میانگین بلندمدت بود و نتوانست کسری بارندگی ماه فروردین را جبران کند.
در حالی که کشاورزان و دیگر باشندگان استان منتظر جبران بارندگی در سومین ماه فصل بهار یعنی ماه خرداد بودند، بر خلاف انتظار این ماه به یکی از کم بارش ترین و خشک ترین ماه ها در طول دوره آماری تبدیل شد به صورتی که شاهد کاهش قابل ملاحظه ۷۶ درصدی بارش نسبت به دوره نرمال بودیم. در مجموع میانگین بارش باران در سه ماهه نخست سال جاری در مازندران نسبت به بهار سال قبل ۲۳ درصد و میانگین بلندمدت آماری حدود ۴۱ درصد کاهش داشت.
این کم بارشی و بهار خشک در حالی رقم خورد که مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور، میانگین بارش باران در سه ماهه نخست سال جاری در مازندران را ۱۱۲ میلی متر پیشبینی کرده بود که تازه اگر همین میزان هم محقق می شد طبق ارزیابی همین مرکز کمتر از میانگین نرمال فصل بهار بود ولی با محقق نشدن و فاصله حدود ۳۵ درصدی تا پیشبینی سبب شد تا پیشروی خشکسالی در بعضی مناطق مازندران بخصوص شرق استان عمیق تر و جدی تر شود و بیشتر به چشم بیاید.
مطابق جدول پیشبینی فصلی مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور، میانگین بارش فروردین ماه سال جاری در مازندران ۲۰ میلی متر بود که این میزان نسبت به دوره آماری بلندمدت که حدود ۵۱ میلی متر بوده، ۹۱ درصد کاهش داشت. البته در مقایسه با فروردین سال قبل که بارندگی ۱۸ میلی متری در مازندران ثبت شده بود، افزایش حدود ۱۱ درصدی به ثبت رسید ولی تداوم خشکی در ماههای آینده این میزان افزایش را هم بی اثر کرد.
بر اساس جدول مرکز ملی مدیریت بحران خشکسالی کشور، میزان بارندگی مازندران در ماه اردیبهشت ۳۷ و خرداد ۲۵ میلی متر بود و در مجموع هم طی سه ماه بهار ۸۲ میلی متر بارندگی در استان به ثبت رسید که حدود ۴۰ درصد کمتر از پیشبینی هواشناسی بوده است.
البته میزان اثرگذاری کم بارشی بهاری در مازندران برای مناطق مختلف یکسان نبود. مثلاً سیاه بیشه در غرب استان طی فروردین با ۸۱ و اردیبهشت با ۶۰ میلی متر بیشترین میزان بارندگی را خود اختصاص داد و رتبه نخست بارندگی خرداد ماه با ۴۹ میلی متر به رامسر رسید. با اینکه سیاه بیشه در ماه خرداد عنوان کم بارش ترین نقطه مازندران را در کنار مناطقی مانند بندر امیرآباد در شرق و بابلسر در مرکز استان به خود اختصاص داد، ولی رتبه داری بیشترین بارندگی دو ماه نخست فصل سبب شد تا این منطقه از گزند خشکسالی در امان بماند.
قربانی بزرگ کم بارشی فروردین ماه در مازندران منطقه کجور در غرب استان با ۲۹ میلی متر بود. این عنوان در ماه اردیبهشت با ۲۱ میلی متر به بندر امیرآباد و بابلسر رسید و در ماه خرداد هم با ۱۹ میلی متر در دشت ناز ساری و سیاه بیشه ریشه زد.
جدول زیر که از جانب مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی هواشناسی کشور انتشار یافته، به صورت شفاف و مقایسه ای میزان بارندگی بهاری مازندران را نشان داده است. نگاهی گذرا به این جدول نشان داده است که میزان بارندگی بهاری در مازندران در مقایسه با میانگین بلندمدت آماری در تمامی مناطق مازندران منفی بوده است. در همین جدول میزان بارندگی بهاری در مقایسه با بهار سال قبل هم تنها در دو شهرستان استان یعنی سوادکوه و سوادکوه شمالی بیشتر و در ۲۰ شهرستان دیگر کمتر بوده است.
اطلاعات بارش باران در سطح استان و شهرستان های تابعه از اول فروردین تا ۱۳ خردادماه سال جاری کاهش نقش بهار در تأمین بارش سالانه
گزارش مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور، مجموع بارش باران در فصل بهار ۱۴۰۱ در استان را ۷۴.۳ میلی متر اعلام نمود که این میزان در مقایسه با سال قبل که ۹۶.۶ میلی متر بود کاهش ۲۳ درصدی دارد و نسبت به دوره بلندمدت که ۱۲۶.۵ میلی متر بود کاهش ۴۱ درصدی را نشان داده است.
همچنین مقایسه بارش باران در بهار سال جاری در تمام شهرستان های استان نسبت به مدت مشابه بلندمدت، کاهشی بود و بیشترین میزان کاهش هم در ارتباط با نور با ۷۰، کلاردشت ۶۰، نکا ۵۸، میاندرود ۵۷، ساری ۵۶ و بهشهر ۵۱ درصد بوده است.
میانگین درصد تأمین بارش سال آبی فصل بهار ۱۴۰۱ در مازندران هم ۱۱٫۵ اعلام شده است که نسبت به سال قبل که ۱۹.۵ درصد بود حدودا نصف شده است. این وضعیت مبین عمق بحران خشکسالی برای آینده مازندران است چون که بهار پربارش ترین فصل سال در مازندران به حساب می آید و گذشته از این عمده محصولات کشاورزی استان وابستگی حیاتی به بارندگی بهاری دارند.
میزان تأمین بارش سالانه مازندران در فصل بهار در حالی هر ساله کاسته می شود که به اعتقاد کارشناسان خشکسالی بهاری مازندران در درجه اول کشاورزی و باغداری استان را تهدید می کند چون که کمبود رطوبت خاک در بهار نه تنها سبب آب طلبی بیشتر در فصل کاشت و داشت برنج می شود که امکان تامینش هر سال کمتر خواهد شد، بلکه حدودا تمامی محصولات سردرختی و دیگر محصولات کشاورزی استان را به لحاظ سلامت و عملکرد تحت تأثیر شدید قرار خواهد داد.
بر پایه این گزارش، درصد تأمین بارش سال آبی فصل بهار ۱۴۰۱، نسبت به مدت مشابه دراز مدت در همه شهرستان های مازندران کاهش قابل توجهی داشته است و بیشترین کاهش هم در نوشهر، نکا، ساری، میاندرود، بهشهر و گلوگاه مشاهده می شود.
پهنه بندی بارش تجمعی باران در بهار سال جاری مازندران ترسالی بهاری ؛ آرزوی نسل فردا
پهنه بندی بارش تجمعی فصل بهار ۱۴۰۱ در مازندران هم نشان داده است که میزان بارش این فصل در قسمت وسیعی از استان، بیشتر از ۷۵ میلی متر بوده است به صورتی که بیشترین میزان بارش تجمعی استان در این ایام در مناطق ساحلی تا ارتفاعات شهرستان های چالوس تا رامسر، نور و آمل، مناطقی از شهرستان های ساری، قائم شهر، سوادکوه، سوادکوه شمالی و بابل بیشتر از ۱۰۵ تا ۲۰۰ میلی متر و پایین ترین میزان بارش تجمعی در قسمتی از ارتفاعات ساری و میان بند شهرستان نوشهر بین ۱۰ تا ۲۸ میلی متر ثبت شده است.
پهنه بندی اختلاف بارش تجمعی در فصل بهار سال جاری در مازندران نسبت به دوره بلندمدت، نشان داده است اختلاف بارش تجمعی سطح استان به جز بخش کوچکی از سوادکوه شمالی که بین ۱۰ تا ۲۰ میلی متر و بخش هایی از شهرستان ساری، قائم شهر، بابلسر، فریدونکنار، سوادکوه و بابل بین ۱۰ تا ۱۰ میلی متر بوده است در بقیه مناطق استان اختلاف بارش تجمعی منفی قابل ملاحظه بوده به صورتی که بیشترین اختلاف بارش در این فصل نسبت به بلندمدت در ارتباط با بخش عمده از مناطق شرقی و غربی استان و بخش هایی از مناطق مرکزی بین ۶۰ تا ۱۶۰ میلی متر بوده و در بقیه مناطق استان بین ۱۰ تا ۶۰ میلی متر بوده است.
پهنه بندی خشکسالی هواشناسی در سطح استان بر مبنای شاخص بارش استاندارد شده در دوره ۶ ماهه منتهی به خرداد ۱۴۰۱ هم نشان می دهد، قسمتی از ساحل مناطق شرقی، قسمت کوچکی از ارتفاعات ساری، میان بند و ساحل نوشهر تحت تاثیر خشکسالی شدید تا بسیار شدید بوده است. ساحل تا میانبند شهرستان بهشهر، نکا، نور و نوشهر، ساحل میاندرود تا جویبار، محمود آباد، قسمتی از ساحل عباس آباد و تنکابن، ارتفاعات ساری و غرب استان، قسمتی از ارتفاعات سوادکوه و آمل، سوادکوه شمالی، میان بند بابل و آمل از خشکسالی خفیف تا متوسط رنج می برده است. تنها در ناحیه کوچکی از ارتفاعات گلوگاه و بهشهر، قسمت کوچکی از ارتفاعات سوادکوه، بابل، آمل، نور، چالوس، قسمت کوچکی از شهرستان کلاردشت و مرز شهرستان های ساری، قائم شهر و سوادکوه شمالی وضعیت ترسالی ضعیف تا شدید مشاهده شده و در سایر مناطق استان هم وضعیت در محدوده نرمال ارزیابی شده است.
هم افزایی بیشتر تهدیدات
اگر چه کم بارشی به خودی خود تهدید جدی به حساب می آید، ولی همراه شدنش با گرمای بهاری تهدیدات خشکسالی را دوچندان می کند چون که افزایش دما سبب از بین رفتن بیشتر رطوبت خاک از یک سو و بخار کردن بیشتر روان آب ها و آب های ذخیره شده در مخازن و منابع آبی می شود ؛ وضعیتی که با اینکه بهار سال جاری برای مازندران رقم نخورده است ولی به اعتقاد کارشناسان در صورت تداوم وضع موجود می تواند به حقیقت برسد همان گونه که مثلاً برای اولین ماه تابستان سال جاری رقم خورده است.
طبق گزارش هواشناسی کشور، میانگین دمای هوای تیر ماه سال جاری در مازندران ۲۲.۷ درجه سانتی گراد بالای صفر بوده که نسبت به مدت مشابه دوره آماری بلندمدت که ۲۲.۵ درجه بوده، ۲ درجه افزایش داشته است.
برای ماه تیر در مازندران البته هم افزایی گرما و کاهش بارندگی را میتوان مشاهده کرد چون طبق همین گزارش میانگین بارش باران در این ماه هفت میلی متر بوده که نسبت به مدت مشابه دوره آماری بلندمدت که ۳۷ میلی متر بوده، ۸۰ درصد کاهش و نسبت به مدت مشابه سال قبل که ۲۹ میلی متر بوده، حدود ۷۶ درصد کاهش نشان داده است.
طبق گزارش مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی هواشناسی کشور، میانگین دمای هوای استان مازندران در فصل بهار سال جاری ۱۴.۵ درجه سانتی گراد بالای صفر بوده که نسبت به مدت مشابه بلندمدت ۰/۲ درجه کاهش داشته است که چندان قابل توجه نیست. با این وصف طی این مدت میانگین دمای هوا در نیمی از شهرستان های استان مازندران بیشتر از مقدار نرمال دراز مدت بوده است که تهدید به حساب می آید.
طی بهار سال جاری متوسط دمای هوا در شهرستان سوادکوه شمالی نسبت به دراز مدت ۱.۲ درجه افزایش داشته است. میانگین دمای کمینه هوای بهاری استان هم ۹/۶ درجه سانتی گراد بوده که نسبت به دوره آماری، ۰/۳ درجه کاهش نشان داده است. میانگین دمای بیشینه هوای بهاری هم ۱۹.۴ درجه سلسیوس بوده که نسبت به بلندمدت بدون تغییر بوده است.
کمترین مقدار دمای هوای بهاری هم با ۶.۱ درجه سانتی گراد در ارتباط با شهرستان نور بود که نسبت به دوره آماری ۱.۱ درجه سلسیوس کاهش داشت. همینطور بیشترین مقدار دما هم در روزهای بهار سال جاری با ۲۳.۶ در ارتباط با قائم شهر بود که این میزان نسبت به دوره آماری ۰.۳ درجه سلسیوس افزایش داشته است.
بیشینه دمای مطلق فصل بهار سال جاری در مازندران هم به گلوگاه با ۳۹.۴ درجه سانتی گراد تعلق داشت که نسبت به مدت مشابه بلندمدت با ۴۲.۶ درجه که در ساری و گلوگاه به ثبت رسید، ۳.۲ درجه کاهش داشته است. طی این مدت کمینه دمای مطلق به بلده با ۶.۲ درجه تعلق داشت که نسبت به مدت مشابه بلندمدت که ۱۲.۴ درجه سلسیوس بود، ۶.۲ درجه افزایش داشته است.
پهنه بندی میانگین دمای هوای بهاری در مازندران هم نشان داده است از ساحل تا ارتفاعات نیمه شرقی و مناطق ساحلی و جلگه ای نیمه غربی استان در محدوده ۱۵ تا ۲۰ درجه، مناطق کوهستانی شرق تا مرکز و. میان بند مرکز تا غرب استان بین ۱۰ تا ۱۵ درجه و قسمتی از ارتفاعات شهرستانهای نکا، سوادکوه، بابل، آمل و بخش های از ارتفاعات غرب استان بین پنج تا ۱۰ درجه، قسمت کوچکی از ارتفاعات بابل، آمل، نور در محدوده صفر تا پنج و در محدوده قله دماوند هم بین صفر تا پنج درجه سانتی گراد بوده است.
پهنه بندی اختلاف میانگین دما طی بهار سال جاری در مازندران هم نشان داده است که اختلاف میانگین دما نسبت به بلندمدت در شهرستان سوادکوه و ارتفاعات شهرستان آمل در محدوده بیشتر از ۲.۵ درجه در قسمتی از ارتفاعات شهرستان های بهشهر، نور و تنکابن، قسمتی از شهرستان سوادکوه شمالی بین ۱.۵ تا ۲.۵ درجه، ساحل تا ارتفاعات شهرستان های مرکزی استان، قسمتی از ارتفاعات شهرستان آمل، نور، بهشهر، نیمی از شهرستان تنکابن و شهرستان رامسر بین ۰.۵ تا ۱.۵ درجه، مناطق میان بند تا ارتفاعات مناطق شرقی استان ساحل محمود آباد تا نوشهر، قسمتی از شهرستان های چالوس، کلاردشت و عباس آباد بین ۱.۵ تا ۴.۵ درجه سلسیوس و در بقیه مناطق بین ۰/۵ درجه سانتی گراد بوده است.
آغازی بر آخر یک پدیده طبیعی
با اینکه آنچه گفته شد تحلیل آماری بارندگی بهاری مازندران بوده است، ولی میتوان برای اثبات اثرگذاری کم بارشی بهاری بر استان و نشان دادن عمق بحران و حتی فاجعه ای که در انتظار استان است به نوک قله یخی اشاره نمود که حدود دو هفته پیش با جاری شدن سیلاب ناشی از ذوب شدن یخچال های طبیعی در بخش مرزن آباد شهرستان چالوس رقم خورد، اتفاقی که فراتر از پیشبینی هواشناسی و دیگر دستگاههای مسئول مدیریت بحران بود.
سیلابی که در مرزن آباد جاری شد ناشی از ذوب شدن یخچال طبیعی کوهستان های این منطقه بود که سبب تخریب صد در صدی دو روستا شد و علاوه بر تلفات جانی، خسارت های مالی گسترده به اموال و املاک و زیرساخت ها، سبب مدفون شدن مسیر اصلی رودخانه زیر سنگ و لای آورده شد. این سیلاب البته عنوان بزرگ ترین سیلاب ثبت شده طی سه دهه اخیر را به خود اختصاص داد.
علت ذوب شدن یخچال طبیعی کوهستان های مازندران را باید در گرما و خشکی بهاری جست و جو کرد نه در بارندگی ماه مرداد چون که گرما و خشکی بهاری سبب سست تر شدن سطح و عمق یخچال ها شد و وضعیتی را ایجاد کرد که تنها با یک بارندگی از جا کنده شده و هر چه را که بر سر راهش قرار داشت تخریب کند.
بسیاری از کارشناسان بر این اعتقادند که ذوب شدن یخچال طبیعی مرزن آباد را باید آغازی بر آخر یخچال های طبیعی مازندران قلمداد کرد چون که با عنایت به گرم شدن زمین این احتمال وجود دارد که توده های عظیم یخی یخچال طبیعی تخت سلیمان (علم کوه ) که یخچال طبیعی مرزن آباد بخشی از آن بود به واسطه گرم شدن زمین و ذوب شدن یخ ها جدا شده و سیلاب هایی را رقم بزنند. حتی علت وقوع سیل بزرگ سال ۱۳۹۰ در منطقه کلاردشت و سیل سال ۱۳۹۴ شهرستان تنکابن را هم برخی کارشناسان ذوب شدن یخچال طبیعی تخت سلیمان (علم کوه) می دانند و معتقدند که احتمال بروز سیل های دیگر در منطقه وجود دارد. تخت سلیمان در ارتفاعات علم کوه با داشتن حدود ۱۰ کیلومتر مربع پوشش یخچالی، یکی از دو یخچال طبیعی بزرگ ایران است.
مدیرکل هواشناسی مازندران هم پیش از این احتمال تکرار سیل های یخچالی در بعضی نقاط استان را تایید نمود و به ایرنا گفته بود که افزایش دمای هوا طی سالهای اخیر فقط در مناطق جلگه ای رخ نداده و در مناطق کوهستانی و مرتفع هم مردم شاهد این افزایش دما هستند و طبیعی است که در چنین شرایطی سرعت ذوب برف ها و یخچال های طبیعی بیشتر می شود و احتمال وقوع سیلاب های یخچالی افزایش خواهد یافت.
آمارهای در ارتباط با دمای هوای مناطق کوهستانی مازندران هم نشان داده است که دمای هوای این مناطق بعنوان محل اصلی ذخیره برف ها روندی افزایش را طی می کند. برای مثال در دیماه ۱۳۹۹ دمای هوای مناطق کوهستانی مازندران به صورت میانگین ۴.۵ درجه سانتیگراد بود؛ یعنی ۱.۶ درجه بیشتر از دوره بلندمدت و ۰.۹ بیشتر از دی ۱۳۹۸.
بهمن ۱۳۹۹ هم این افزایش دما به شکل قابل ملاحظه ای محسوس بود. دمای هوای مناطق کوهستانی مازندران به صورت میانگین در این ماه ۷.۳ درجه سانتیگراد به ثبت رسید که ۴.۴ درجه نسبت به دوره مشابه بلندمدت و ۴.۹ درجه نسبت به بهمن ۱۳۹۸ بیشتر شد.
فروردین ۱۴۰۰ هم که گرم ترین فروردین ۵۴ سال قبل مازندران بود، ارتفاعات استان افزایش دمای کم سابقه ای داشت. در حالیکه دمای هوای این مناطق مازندران در فروردین طی دوره بلندمدت از ۱۰ درجه فراتر نرفته بود، فروردین سال گذشته با ۲.۷ درجه افزایش نسبت به دوره آماری بلندمدت و ۴.۹ درجه افزایش نسبت به فروردین ۱۳۹۹ به ۱۲.۴ درجه رسید.
این افزایش دما در اردیبهشت ۱۴۰۰ هم ثبت شده است. دمای ثبت شده برای مناطق کوهستانی مازندران در اردیبهشت سال گذشته و اردیبهشت دوره بلندمدت آماری ۱۴.۲ درجه بود، اما سال گذشته با ۴ درجه افزایش به ۱۶.۲ درجه رسید.
اگر به این آمارها دقت شود و با نگاه کارشناسی مورد تحلیل قرار گیرد متوجه می شویم که افزایش نیافتن میانگین دمای هوای بهار سال جاری نسبت به میانگین بلندمدت و یا بهار سال قبل نباید سبب دلخوشی شود چون که تغییرات یک دهه اخیر به صورت شفاف نشان داده است که بهار خشک با هوای گرم درحال تبدیل شدن به مهم ترین تهدید بحران ساز برای تمامی ابعاد زندگی در مازندران می شود.
منبع: petfind.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب