آخر خاک سوزی در مزارع مازندران
به گزارش خرید و فروش حیوان خانگی، ایرنا- سوزاندن کاه و کلش کشتزارها در مازندران سال جاری تا حدی کاسته شده است که در بعضی مناطق حتی یک مورد هم مشاهده یا گزارش نشده است ؛ وضعیتی که کارشناسان آنرا نتیجه پرارزش شدن این پسماندها از یک سو و به ثمرنشستن اقدامات انجام شده در سالهای گذشته از دیگر سو می دانند.
به گزارش خرید و فروش حیوان خانگی به نقل از ایرنا، مردم مازندران سالهای سال بود که در فصل برداشت محصولات کشاورزی به ناچار قربانی آتش بازی عمدی کشاورزان بودند و از احساس خفگی ناشی از سوزاندن کاه و کلش کشتزارها بخصوص شالیزارها رنج می بردند. تقارن سوزاندن کاه و کلش مزارع در فصل گرم سال بخصوص ماه مرداد، رنج مردم را بیشتر می کرد تا جایی که بعضی مواقع مبحث به شکایت و شکایت کشی می کشید.
با وجود اینکه آتش زدن کاه و کلش در مازندران معضل جدیدی نیست و همه ساله در انتها برداشت انواع محصولات کشاورزی همچون برنج، دود سیاه ناشی از سوزاندن پسماندها آسمان استان را در بر می گیرد، اما هیچ گاه برای مردم این دیار عادی نشده است و علاوه بر ایجاد مشکلات تنفسی برای مردم، عملاً چهره نامناسبی برای توریست پذیرترین استان کشور به تصویر می کشد.
علاوه بر این طی سالهای اخیر سوزاندن کاه و کلش سبب آتشسوزی در جنگل و مراتع هم شده بود و شکایت مردمی را به دنبال داشت.
تجربه سالهای گذشته نشان داد که استفاده از قوه قهریه هم برای پیشگیری از آتش زدن کاه و کلش موثر نبوده است و با وجود اعلام جرم و قوانین روشن محیط زیستی و همینطور برخورد با متخلفین از جانب دستگاههای متولی، هیچ گاه نتیجه مطلوبی مشاهده نشد.
بسیاری از کارشناسان و مسؤلان سوزاندن کاه و کلش مزارع را اقدامی ناگزیر کشاورزان برای کشت دوم یا آماده سازی زمین برای کشت بعدی می دانند و بنابراین معتقدند که قوانین و جرم انگاری داروی مناسبی برای این درد نیست.
سنگینی هزینه کشت و کاهش درآمد ناشی از افزایش هزینه تولید و همینطور تمایل به کسب درآمد بیشتر از محل کشت دوم سبب می شود تا شالیکاران بعد از برداشت محصول کشت اول برای خلاصی از شَر کاه و کلش باقی مانده سریع ترین و آسان ترین روش یعنی سوزاندن را برگزینند هرچند بعضی از کشاورزان هم باور دارند که آتش زدن کاه و کلش باعث مبارزه با کرم ساقه خوار برنج هم می شود.
هرچند که کارشناسان کشاورزی، محیط زیست و مسئولان آتش زدن کاه و کلش به بهانه مفید بودن آن برای زمین کشاورزی و تقویت خاک را باوری اشتباه در بین بعضی از مردم می دانند و معتقد هستند آتش زدن کاه و کلش نه فقط به محیط تنفسی صدمه می زند، بلکه میکروارگانیسم های درون خاک که برای رشد محصولات کشاورزی حیاتی می باشد را هم خواهد کشت و از بین می برد ولی با این وجود با عنایت به کوتاهی فصل زراعی و طولانی بودن محصول دهی، کشاورزان سوزاندن را سریع ترین راه برای آماده سازی زمین بخصوص شالیزارها جهت کشت باردیگر می دانند.
بازگشت به ریل اصلی
سوزاندن کاه و کلش شالیزارها در مناطق مرکزی و غربی مازندران به درازای کشت دوم برنج سابقه دارد. در شرق استان هم کشاورزانی که بعد از برداشت گندم و جو قصد کشت برنج را دارند دست به این کار می زنند که البته سابقه اش بیشتر از دیگر مناطق است. ولی به صورت کلی سابقه سوزاندن این پسماند مفید در مازندران را نباید بیشتر از سه دهه در نظر گرفت چرا تا قبل از آن به خاطر جریان داشتن زندگی سنتی روستایی و شروع نشدن کشت دوم در اراضی کشاورزی، هیچ کشاورزی کاه و کلش را آتش نمی زد.
یکی از مزیت های زندگی سنتی روستایی وجود زنجیره کاملی از تولید و مصرف بود به این مفهوم که در کنار کشاورزی، دامداری سنتی هم رواج داشت و حتی هر کشاورز برای خودش تعدادی دام در خانه نگه می داشت و آنها را با کاه و کلش تعلیف می کرد. دامداران سنتی ساکن روستا هم دام هایشان را در فصل سرد سال با کاه و کلشی که از مزارع جمع آوری می شد، تعلیف می کردند و عملا در هیچ مزرعه ای کاه و کلش اضافی باقی نمی ماند تا احتیاج به سوزاندان باشد.
رواج کشت دوم در مزارع مازندران با همه مزیت هایی که داشت، دامداری خانگی را ریشه کن کرد در نتیجه دیگر کشاورزان به کاه و کلش مزارعشان نیازی نداشتند. تعداد دامداران ساکن روستا هم هر سال آب رفت تا اینکه خیلی از روستاها خالی از دامدار شد و یا دامداری نیمه مدرن و مدرن با اصلاح نژاد رواج یافت. از این ناحیه هم تقاضا برای کاه و کلش کاهش پیدا کرد و حتی در خیلی از روستاها به صفر رسید در نتیجه برای کشاورزان راهی جز سوزاندن کاه و کلش باقی نماند.
بیرون بردن کاه و کلش از مزارع هم که خیلی از کارشناسان و مسئولان حوزه کشاورزی طی چند دهه اخیر تاکید داشتند و یا سفارش به خرد و زیر خاک کردن این پسماند برای تقویت خاک هم راهکاری هزینه بر برای کشاورزان بود که هیچ گاه جدی گرفته نشد و در مقابل کشاورزان برای توجیه عملشان، به مزیت این کار در از بین بردن برخی از آفات مانند کرم ساقه خوار نسل سوم و چهارم متوسل شدند تا به کارشان ادامه دهند.
با وجود اشتباه بودن این باور کشاورزان، بررسی های میدانی خبرنگار ایرنا در مزارع چندین منطقه همچون محمودآباد، نور و آمل از آن حکایت می کند که این اقدام کشاورزان از روی علاقه و راحتی نبوده، چونکه به سبب فقدان مدیریت و برنامه ریزی درست برای خلاصی از کاه و کلش و کشت دوم ناچار به سوزاندن این پسماندها شدند.
با این وصف، بررسی های خبرنگار ایرنا در شهرهای مرکزی مازندران از آن حکایت می کند که پرونده در ارتباط با آتش زدن کاه و کلش سال جاری به نسبت سالهای گذشته کاهش قابل ملاحظه ای داشته است که به اعتقاد کارشناسان مهم ترین عامل آن پرارزش شدن این پسماند و استفاده از آن بعنوان علوفه دامی است.
محسنی یکی از کشاورزان بخش مرکزی آمل در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به اینکه سالهای قبل کاه و کلش مزارع خویش را آتش می زد، اظهار داشت که سال جاری توانسته کاه و کلش باقی مانده از مزارع خویش را با قیمت مناسب به فروش برساند.
این کشاورز که در بخش دابودشت آمل زمین کشاورزی دارد، اضافه کرد: در یک هکتار از زمینم ۳۰۰ بند کاه و کلش به عبارتی حدود ۲ تن کاه و کلش جمع کردم که آنرا به مبلغ حدود سه میلیون تومان فروختم.
اظهارات این کشاورز با عنایت به وسعت گسترده اراضی زیر کشت برنج استان نشان داده است که کاه و کلش می تواند به تنهایی بعنوان تجارتی پرسود باشد. به عبارتی دیگر سالانه ۴۶۰ هزار هکتار از اراضی مازندران زیر کشت انواع محصولات کشاورزی قرار می گیرد، که تقریبا تمامی آنها دارای پسماند کاهی هستند. کاه و کلش این میزان از اراضی سطح زیر کشت حتی با احتساب حداقل ترین قیمت سرمایه بسیار بزرگی است.
با کمترین محاسبه سالانه ۲۱۵ تا ۲۳۰ هزار هکتار از شالیزار های استان زیر کشت برنج می روند که با احتساب نوبت دوم کشت این رقم به به ۳۰۰ تا ۳۲۰ هزار هکتار می رسد. به عبارتی تنها با فروش پسماند باقی مانده از مزارع برنج مازندران حدود ۹۰۰ تا یک هزار میلیارد تومان عاید کشاورزان منطقه خواهد شد.
پسماند کشاورزی یا مواد اولیه استراتژیک
این تصور که کاه وکلش باقی مانده از برداشت برنج پسماند و ضایعاتی بی مصرف است، دهه ها نحوه رفتار شالیکاران مازندرانی و حتی استانهای دیگر را شکل داده است. اما آنچه امروزه با عنایت به پیشرفت تکنولوژی و همینطور شرایط کشور نشان می دهد، کاه کلش حتی می تواند بعنوان مواد اولیه محصولاتی استراتژیک در صنایعی همچون کاغذ، کارتن سازی و حتی دامپروری هم استفاده گردد که خوشبختانه طی آموزش هایی که در سالیان مختلف داده شد کشاورزان به پرارزش بودن این محصول پی برده اند و امروزه کمتر شاهد آتش زدن این محصول با ارزش هستیم.
معاون منابع انسانی حفاظت محیط زیست مازندران در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: پارسال بیشتر از ۷۰ فقره پرونده در مورد آتش زدن کاه و کلش در استان مازندران تشکیل شده بود که سال جاری به مراتب کاهش داشته و هم اکنون به زیر ۴۰ فقره رسیده است.
علی اکبر یداللهی اضافه کرد: به سبب افزایش قیمت خوراک دام، خرید و فروش کاه و کلش افزایش پیدا کرده است و این وضعیت سبب شده که میزان آتش زدن کاه و کلش کاهش پیدا کند.
وی با ابراز تاسف از اینکه آموزش های لازم در مورد مزایای آتش زدن کاه و کلش به کشاورزان داده نشده و طی سالهای اخیر در این مورد ضعیف عمل شده است، اظهار داشت: بهترین روش در برخورد با کاه و کلش خرد کردن آن در زمین است چونکه کشاورزانی که به کاه کلش اجازه پوسیدن در زمین را می دهند در سال زراعی بعد به کود کمتری نیاز دارند و گاهی احتیاج به کود در زمین حدود یک سوم کاسته می شود.
معاون محیط زیست مازندران با تکیه بر اینکه طبق نص صریح قانون آتش زدن کاه و کلش ممنوع می باشد، اضافه کرد: با توجه به این که قوانین در اینباره صریح و روشن است و همواره متولیان اجرا هم وعده برخورد با متخلفان را می دهند، اما هیچ گاه قوانین نتوانست سد راه قدرت آتش زدن کاه و کلش شود و ازاین رو لازم است آموزش های لازم توسط کارشناسان جهاد کشاورزی به کشاورزان در مورد مسمومیت خاک بر اثر آتش زدن کاه و کلش و معایب آن داده شود.
یداللهی همینطور به تکنولوژی جدید در مورد استفاده از کاه و کلش در تولید کاغذ هم اشاره نمود و اظهار داشت: هم اکنون در بعضی از استانهای کشور از کاه و کلش در صنعت کاغذ سازی استفاده می شود که امید است در مازندران هم این اقدام اجرایی شود تا دیگر شاهد آتش زدن کاه و کلش در مزارع نباشیم.
مشوقی به نام خرید کاه
همواره قیمت خرید کم و ارزش گذاری نامناسب یکی از عاملهای مهم در سوزاندن کاه و کلش توسط کشاورزان بوده است. توجیه ناپذیری جمع آوری که گاها هزینه را بیشتر از فروش می کرد، سوزاندن را به تنها گزینه روی میز کشاورزان تبدیل می کرد، اما به نظر می آید حال با افزایش قیمت کاه و کلش در سایه عوامل مختلف سبب شده که خود کشاورزان هم راغب به سوزاندن طلاهای شالیزار نباشند.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی مازندران در گفت و گو با خبرنگار ایرنا ضمن تایید کاهش آتش زدن کاه و کلش در مزارع استان طی فصل زراعی جاری اظهار داشت: اقدامات مناسبی همچون برگزاری کلاس های آموزشی در جهت فرهنگ سازی کشاورزان برای جولگیری از آتش زدن کاه و کلش صورت گرفت که خوشبختانه اثر گذار بوده است.
احسان عباسپور با بیان اینکه کاه و کلش باقی مانده از کشت زمین سبب افزایش مواد آلی خاک می شوند، اضافه کرد: علاوه بر کلاس های آموزشی در مورد بیان مضرات آتش زدن کاه و کلش، ۵۰ کمباین مکانیزه برداشت برنج در استان به دستگاه کلش خرد کن مجهز شدند که کاه و کلش باقی مانده را خرد کرده و در زمین پخش می کنند.
وی توضیح داد: همه ساله به خاطر بی ارزش بودن کاه و کلش و برای انجام سریع کشت دوم کشاورزان این مواد را در مزارع می سوزاندند که سبب صدمه به خاک می شد ولی هم اکنون از کاه و کلش بعد از غنی سازی بعنوان خوراک دام استفاده می شود.
معاون جهاد کشاورزی مازندران با بیان اینکه استفاده از کاه و کلش برای نهاده های دامی سبب ایجاد درآمد جدیدی برای کشاورزان شده است، اظهار داشت: هم اکنون هربسته ۲۵ تا۳۰ کیلویی کاه برنج حدود ۵۰ هزار تومان به فروش می رسد که ضمن کسب درآمد کشاورزان سبب برطرف شدن مشکل مهم محیط زیستی ناشی از آتش زدن کاه و کلش هم شده است.
عباسپور همینطور از آمادگی یک شرکت دانش بنیان برای تبدیل کاه و کلش برای نهاده های دامی اطلاع داد و اضافه کرد: یکی از شرکتهای دانش بنیان عنوان کرده است که از راه تولید یک نوع پروتیین و افزودن آن به کاه و کلش می تواند نهاد های دامی با ۴۰ درصد مواد غذایی غنی تر از نهاده های دامی معمولی تولید نماید.
وی ابراز امیدواری کرد که با کمک این شرکت دانش بنیان کاه و کلش با قیمت مناسب از کشاورزان خریداری شود و با غنی سازی در چرخه تولید خوراک دام قرار گیرد.
با تمام این تفاسیر به نظر می آید سوزاندن پسماندهای کشاورزی مازندران که میتوان از آن با عنوان « زَرسوزی » یاد کرد رفته رفته به سمت فراموشی گام بر می دارد که البته این مسیر نیازمند تداوم مدیریت و جدیت مسؤلان در آگاه سازی، تجاری سازی کاه و کلش، جدیت در اجرای قوانین و همینطور تشویق کشاورزان برای دست کشیدن از رفتارهای نامناسب زیست محیطی است.
منبع: petfind.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب