پرونده حكم ۵۶۰۰ هكتاری و خطر حذف جنگل های هیركانی از ثبت جهانی؟
چند روزی است كه اعطای مالكیت 5600 هكتار از جنگل های آق مشهد ساری به یك شخص برمبنای یك سند قدیمی موجب واكنش های زیادی شده است این در حالیست كه این 5600 هكتار قسمتی از جنگل های هیركانی است كه سال قبل در لیست میراث جهانی یونسكو به ثبت رسید.
به گزارش خرید و فروش حیوان خانگی به نقل از ایسنا، جنگل های هیرکانی، منطقه ای جنگلی در کرانه جنوبی دریای کاسپین و بخش شمالی رشته کوه های البرز که غنای فرهنگی و تنوع زیستی، گونه های بومی نادر و منحصر به فرد گیاهی و جانوری و زیبایی تعجب آور طبیعی آن چشم هر بیننده ای را به خود خیره می کند. این جنگل ها نوار سبزی به طول ۸۵۰ کیلومتر و مساحت یک میلیون و ۸۵۰ هزار هکتار هستند که سواحل جنوبی دریای کاسپین را پوشانده اند و باقی مانده جنگل های پهن برگ خزان کننده از دوران سوم زمین شناسی هستند و پروسه تکامل آنها از ۲۵ تا ۵۰ میلیون سال پیش به شکل طبیعی و پیوسته ادامه یافته است.
با آنکه تنها بخش کوچکی از جنگل های هیرکانی یعنی حدود ۲۰ هزار هکتار در جمهوری آذربایجان قرار دارد اما در سال ۲۰۰۵ جمهوری آذربایجان نسبت به ثبت جهانی جنگل های هیرکانی موجود در کشور خود اقدام نمود اما یونسکو به سبب استقرار بخش عمده این جنگل ها در ایران، این درخواست را نپذیرفت و پیشنهاد کرد که دو کشور ایران و جمهوری آذربایجان بطور مشترک نسبت به ثبت جنگل های هیرکانی در یونسکو اقدام نمایند. پس از گذشت چند سال هیچ توفیقی در زمینه ثبت مشترک جنگل های هیرکانی حاصل نشد تا اینکه حدود سه سال پیش جمهوری اسلامی ایران به سبب ارزش بالای جنگل های هیرکانی، تصمیم گرفت که ثبت جهانی آنرا دنبال کند.
تیرماه سال قبل ۳۱۰ هزار هکتار از حدود دو میلیون هکتار جنگل های هیرکانی بعنوان دومین میراث طبیعی ایران بعد از «بیابان لوت» در لیست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. از آنجایی که عرصه های انتخابی برای ثبت جهانی باید کاملاً بکر و از تخریب، جاده سازی و کارهای معدنی مصون باشند، ۱۲ مکان انتخابی به یونسکو معرفی و از طرف آنها پذیرفته شد که شامل ۱۳۰ هزار هکتار محدوده اصلی و حدود ۱۸۰ هزار هکتار بعنوان حریم حفاظتی این محدوده ها در نظر گرفته شده که جنگل های آق مشهد ساری نیز جزوی از آن است.
زمانی که یک سایت میراث طبیعی یا فرهنگی در لیست میراث جهانی یونسکو قرار می گیرد سبب توجه هر چه بیشتر به اهمیت فوق العاده آن سایت می شود و می تواند بسترساز حفاظت بهتر از آن شود همین طور با تبلیغ مناسب و رعایت استانداردهای حفاظتی، به جذب توریست و تقویت بنیه اقتصادی جوامع محلی و ملی کمک شایان توجهی می کند این در حالیست که سایت های میراث جهانی می توانند در لیست میراث جهانی در معرض خطر ثبت شوند و در صورت بی توجهی به این آثار در نهایت از ثبت جهانی بیرون بروند و تابحال نیز دو سایت از لیست میراث جهانی یونسکو خارج شده اند که شامل منطقه حفاظت شده تیزشاخ عربی در عمان و دره درسدن اِلبه در کشور آلمان است.
گفتنی است که عواملی که موجب تهدید ثبت میراث طبیعی در لیست میراث جهانی یونسکو می شود کاهش جدی جمعیت گونه های در معرض خطر، از بین رفتن زیبایی های طبیعی یا انجام کارهایی مانند قطع درختان، ایجادآلودگی، استخراج، کشاورزی و سایر اقداماتی است که سبب نابودی آن محیط می شود این درحالیست که مدتی پیش خبر از وقف ۵۶۰۰ هکتار از جنگل های هیرکانی در منطقه آق مشهد واقع در شهرستان ساری به یک شخص منتشر گردید.
بگفته رضا افلاطونی - مدیرکل دفتر حقوقی سازمان امور جنگل ها- سازمان جنگل ها با استناد به قانون ملی شدن جنگل ها و مراتع کشور که در سال ۱۳۴۱ تصویب شده است، جنگل های مورد مناقشه در آق مشهد ساری را برابر مقررات بعنوان اراضی ملی اعلام نموده بود. قبل از این۵۶۰۰ هکتار جنگل بکر تصرف شده نیز جزو انفال و اراضی ملی اعلام شده بودند.
محمد درویش – پژوهشگر محیط زیست- در این زمینه به ایسنا اظهار داشت: در اسناد ایران چه در این دولت و چه در گذشته هر نوع دخل و تصرف شخصی در اموال ملی از سال ۱۳۴۱ که قانون ملی شدن جنگل ها و مراتع تصویب گردید غیر قانونی بوده و تمام عرصه های جنگلی، تالابی، مرتعی، بیابانی و کوهستان ها بعنوان انفال و جزو املاک کل ملت ایران محسوب شده اند و دیگر کسی حق دخل و تصرف در آنها را نداشته است.
مطابق با قانون ملی شدن جنگل ها و مراتع کشور مصوب سال ۱۳۴۱، کلیه اراضی جنگلی و مرتعی متعلق به دولت جمهوری اسلامی ایران بوده و از این تاریخ به بعد شامل آنکه فاقد سند بوده و یا دارای مالک و سند رسمی مالکیت باشد، اسناد متعلق به آن ابطال و به نفع دولت جمهوری اسلامی ایران ثبت و ضبط می شود مگر آنکه پیش از این تاریخ سابقه احیا و دخل و تصرفات انسانی و مصنوعات مربوطه و آثار آن در این اراضی موجود باشد و گواه آن باشد که مالک و یا مدعی آنرا رها نکرده و پوشش گیاهی آن به صورت خودروی جنگلی و مرتعی طبیعی نباشد، در غیر اینصورت چه اراضی مذکور داخل در حریم شهر باشند و چه در خارج از حریم شهر، ملی و متعلق به دولت با تولیت اداره منابع طبیعی و آبخیزداری محل است.
گذشته از تمام مسائلی که طی هفته جاری درباره وقف ۵۶۰۰ هکتار از جنگل های آق مشهد مطرح گردیده است که این فرد با استناد به سندی که گفته می شود به دوره قاجار بازمی گردد مالک بخش بزرگی از جنگل های بکر کشور در روستای آق مشهد ساری شده است و بگفته مدیر کل حقوقی سازمان جنگل ها شخص مذکور همین طور از سازمان جنگل ها مجوز قطع درخت می خواهد، این در حالیست که قطع درختان یکی از اقداماتی است که میراث طبیعی را در خطر حذف از لیست میراث جهانی یونسکو قرار می دهد.
درویش در این زمینه اظهار داشت: وقف قسمتی از جنگل های هیرکانی و احتمال صدور مجوز برای قطع درختان آن می تواند به منزله چراغ سبزی برای سوداگران و زمین خواران باشد تا شاهد چنین اتفاقات مشابهی در آینده باشیم.
این فعال محیط زیست با اشاره به اینکه جنگل های هیرکانی سال قبل در لیست میراث جهانی یونسکو ثبت گردید، به ایسنا اظهار داشت: وقف قسمتی از جنگل های آق مشهد که یکی از بهترین بخش های جنگل های هیرکانی است، می تواند خطرناک باشد و اگر هر نوع دخل و تصرفی در این جنگل ها اتفاق بیفتد احتمال اینکه از لیست میراث ثبت جهانی خارج شویم را زیاد می کند.
او افزود: خارج شدن جنگل های هیرکانی از میراث یونسکو در وهله اول سرافکندگی دارد چونکه نشان میدهد نتوانسته ایم چنین امتیاز بزرگی را حفظ نماییم و در وهله دوم خارج شدن از ثبت جهانی موجب می شود دست سوداگران، جنگل خواران و افرادی که به دنبال تغییر کاربری اراضی هستند به جنگل های هیرکانی باز شود و روند تخریب این جنگل ها افزایش پیدا کند.
این پژوهشگر محیط زیست درباره جنگل های هیرکانی توضیح داد و اظهار داشت: این جنگل ها از دوران سوم زمین شناسی حضور داشتند و شواهد زیادی وجود دارد که در شمار دیرینه ترین جنگل های جهان هستند همین طور بعضی از گونه های گیاهی که در جنگل های هیرکانی وجود دارند همچون انجیری و شمشاد هیرکانی گونه های منحصربه فردی هستند که در هیچ جای دیگری از کره زمین بجز منطقه هیرکانی ایران وجود ندارند.
درویش در آخر اظهار داشت: پژوهش هایی که انجام شده حکایت از این دارد که دست کم ۵۰ گونه گیاهی تنها در جنگل های هیرکانی ایران وجود دارد و در هیچ جای دیگری از قلمرو ۱۳.۵ میلیون هکتاری خشکی های کره زمین مشاهده نشده است بدین سبب از این جنگل ها بعنوان کتاب های خطی یگانه نام می برند که غیرقابل ارزش گذاری است.
به گزارش خرید و فروش حیوان خانگی به نقل از ایسنا، این نخستین باری نیست که جنگل های هیرکانی با عوامل تهدیدکننده ای که موجب خارج شدن از لیست میراث جهانی یونسکو می شود، روبه رو شده است. نصب تله کابین و انتقال آب دریای خزر از مواردی بود که موجب نگرانی هایی درباره تخریب جنگل های هیرکانی و خارج شدن آن از ثبت جهانی شد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب