رانش، محصول تراشیدن پوشش گیاهی زمین
رانش زمین پدیده ای طبیعی است و در نقاط مختلف زمین مشاهده می شود اما افزایش تعداد وقوع این پدیده طی سالهای اخیر ردپای جدیدی از کارهای افسارگسیخته انسانی را آشکار می کند. معاون دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست ضمن اشاره به علل وقوع رانش زمین، کارهای انسانی را تشدیدکننده این پدیده می داند.
به گزارش خرید و فروش حیوان خانگی به نقل از ایسنا ۱۹ اسفندماه ۱۴۰۰ زمین زیر پای انسان در چالوس سست شد و لغزید. این لغزش حاصل بی اهمیتی به هشدارهایی است که از مدت ها قبل خبر از تمام شدن آستانه تحمل زمین و خاک می دادند. رانش زمین پدیده ای زمین شناسی اما ریشه های وقوع این پدیده را باید در تیشه هایی جست و جو کرد که به ریشه درختان و پوشش گیاهی این منطقه زده شده است.
تورج فتحی در گفت و گو با ایسنا با تشریح علل زمین شناختی وقوع رانش زمین اشاره کرد: رانش زمین بطور کلی پدیده ای زمین شناختی است. اگر شرایط توپوگرافی مانند شیب زمین به گونه ای باشد که یک لایه زمین شناسی دارای خاک رس در زمین وجود داشته باشد، امکان وقوع رانش وجود دارد.
وی افزود: در صورت بروز بارندگی یا جذب رطوبت توسط لایه های رسی، احتمال رخداد رانش هست چونکه این لایه رسی شرایط لغزندگی یا رانش را فراهم می آورد. این شرایط مشابه زمانی است که روی زمین گلی لیز می خورید.
فتحی با اشاره به نقش عوامل انسانی در وقوع این پدیده اظهار داشت: این پدیده بصورت طبیعی حتی در مناطق بسیار بکر - که دست انسان به آن نرسیده است - نیز اتفاق می افتد اما زمانی که عاملی مانند فعالیت انسانی را مطرح می نماییم، شرایط متفاوت می شود چونکه در خیلی از موارد عوامل انسانی در تشدید رانش زمین دخیل هستند.
وی اضافه کرد: اگر شیب زمین مناسب باشد دامنه روی رس حرکت می کند و رانش به سمت پایین اتفاق می افتد. در خیلی از کوهستان ها و مناطق پرشیب ممکنست شرایط برای رانش از نظر شیب دامنه، جنس خاک و وجود لایه های رسی فراهم باشد اما در صورت نبود رطوبت کافی این پدیده مشاهده نمی گردد. هر زمان که بارندگی اتفاق بیفتد و آب به لایه رسی نفوذ و آنرا لغزنده کند، رانش رخ می دهد.
معاون دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به افزایش تعداد رانش زمین در دهه های گذشته اظهار نمود: با بررسی وضعیت رانش زمین در دامنه های شمالی کشور می توان فهمید که تا قبل از سه دهه گذشته و تا اواخر دهه ۵۰ تعداد رانش ها در دامنه های شمالی استانهای گلستان، مازندران و گیلان بمراتب کمتر از تعداد رانش هایی بوده که طی سه دهه اخیر رخ داده است.
وی افزود: قطع درختان جنگلی، جنگل زدایی و از بین بردن پوشش گیاهی و مراتع به همراه باران و رطوبت احتمالی، در دامنه های شیب دار و دارای پتانسیل رانش سبب وقوع این پدیده شود. در حقیقت تغییر کاربری اراضی به پدیده رانش زمین کمک کرده است. با بررسی آمار طی سه دهه اخیر در استانهای شمالی می توان متوجه این نکته شد که رانش زمین بمراتب بیشتر از زمانی بوده که پوشش گیاهی مناسب وجود داشته است.
فتحی در ادامه اظهار داشت: این پدیده بیشتر در استانهای مازندران و گلستان دیده می شود چونکه تغییر کاربری، جنگل زدایی و از میان رفتن مراتع در این دو استان بیشتر از استان گیلان بوده است. متاسفانه ما در مرحله ای هستیم که برای رانش زمین ابتدا به دنبال علل زمین شناسی نمی گردیم بلکه تاثیرات انسانی را بررسی می نماییم. اگر عوامل انسانی دخیل نباشند در مرحله بعد عوامل زمین شناسی را در اولویت قرار می دهیم.
وی با اشاره به رانش زمین در غرب کشور اظهارکرد: در مناطقی که میزان بارش بیش از ۳۰۰، ۴۰۰ یا ۵۰۰ میلی متر گزارش می شود بطور مکرر گزارش هایی در خصوص وقوع رانش زمین گزارش می شود. ادارات راه و ترابری استانهای کهگیلویه و بویراحمد، لرستان، چهارمحال و بختیاری و بخش هایی از خوزستان، ایلام، کرمانشاه و کردستان در دامنه های پر شیب زاگرس طی اواخر فصل بارش که مشخصا ماه های خرداد و اردیبهشت را شامل می شود، بطور مکرر باید راه های که به سبب رانش از بین رفته اند را ترمیم کنند. در این مناطق نیز کارهای انسانی موجب تشدید رانش زمین شده است. تغییر کاربری و قطع درختان جنگلی بلوط اصلی ترین عوامل تشدیدکننده این پدیده در زاگرس هستند.
فتحی درباره لطمه هایی رانش زمین بر محیط زیست وارد می کند، گفتن: لطمه به محیط زیست پیش از رانش اتفاق می افتد. در حقیقت رانش زمین پدیده ای جانبی ناشی از کارهای انسانی است البته خود پدیده رانش اثرات جانبی دیگری در محیط زیست به وجود می آورد. خاک دامنه ای که در جریان پدیده رانش حرکت کرده برمبنای ابعاد و اندازه های پهنه زیر جبهه رانش از بین می رود. بر اثر رانش، کاربری سابق زمین مورد نظر نیز نابود می شود.
وی افزود: در یکی از موارد، روستایی بر اثر رانش ۱۲۰۰ متر جابجا شد به شکلی که مردم روستا دیدند که باغ و زمین کشاورزی آنها جابجا شده است. در این شرایط محل تردد مسدود و بصورت کامل دگرگون می شود. به جز خسارت های وارد شده تخریب خاک نیز مشاهده خواهد شد.
فتحی در آخر اظهار نمود: اگر پدیده رانش در محل خط لوله نفت باشد موجب ایجاد آلودگی شدید می شود. در جریان این اتفاق خطوط حمل مواد نفتی خواهند شکست. این اتفاق در چهارمحال و بختیاری رخ داده و سبب آلودگی شدید آب های زیرزمینی و رودخانه ها شده است. ورود مواد نفتی سبب می شود تا خاک و آب های سطحی و زیرزمینی آلوده شوند. اگر زیرساخت های خطوط لوله در محدوده های رانشی باشند، احتمال بروز آلودگی شدید بسیار زیاد است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب