خوراکیهای سفره یلدا از نگاه طب ایرانی

به گزارش خرید و فروش حیوان خانگی، یلدا واژه ای سریانی، به مفهوم تولد و ولادت، زایش خورشید است بنا بر باور پیشینیان، در انتها این شب دراز، که اهریمنی و نامیمونش می دانستند، تاریکی شکست می خورد، روشنایی پیروز می شود.

گروه سلامت، یادداشت میهمان، مهشید چایچی دکترای تخصصی طب ایرانی و سرپرست معاونت توسعه سلامت دفتر طب ایرانی و مکمل وزارت بهداشت:

جشن شب یلدا از شمار جشن هایی است که مانند نوروز حدودا همه ایرانی ها آنرا برگزار می کنند. کودکان که از دوران کودکی در مهد کودک و مدرسه با آن آشنا می شوند، از شرکت در مراسم شب یلدا لذت می برند و خاطرات شیرینی به ذهن می سپارند. اما سوال این است که چرا بلندترین شب سال را باید جشن گرفت؟ مگر شب یلدا که فقط یک دقیقه از شبهای دیگر طولانی تر است، چه مزیتی بر امشب و شبهای دگر دارد؟ امکان دارد به شوخی بگویید، همین مزیت بس که یک دقیقه بیشتر می توانیم بخوابیم؟! وقتی درباره ی فلسفه این جشن جست جو کنید، متوجه خواهید شد که طولانی بودن شب یلدا به خودی خود، خاصیت و ارزشی ندارد و ارزش آن به روشنایی بعد از آن است: شب یلدا یا شب چله، بلندترین شب سال نیم کره شمالی زمین است. این شب از غروب آفتاب در ۳۰ آذر آغاز می شود و در طلوع آفتاب اولین روز دی ماه پایان می پذیرد. یلدا واژه ای سریانی، به مفهوم تولد و ولاد، زایش خورشید یا مهر یا میترا است. بنا بر باور پیشینیان، در انتها این شب دراز، که اهریمنی و نامیمونش می دانستند، تاریکی شکست می خورد، روشنایی پیروز و خورشید زاده می شود و روزها رو به بلندی می نهد. این شب، برای ایرانی ها نحس بود و چون فرا می رسید، آتش می افروختند تا تاریکی و عاملان اهریمنی، نابود شده و بگریزند. مردم، گرد هم جمع شده و شب را با خوردن، نوشیدن و شادابی به سر می آوردند و خوانی ویژه از میوه های تازه فصل و میوه های خشک می گستردند. این سفره، «میزد» یا «مَیَزد» نام داشت. در ادبیات ایران زمین هم «یلدا» جایگاهی برای خود دارد که نمونه آن، تشبیه ظریف و دلچسب «زلف یار» و همینطور «روز هجران» به آنست از حیث سیاهی و درازی. انگیزه های پایدار ماندن این جشن را میتوان این گونه برشمرد: اول این که در باورهای دینی کهن، یلدا شب زایش خورشید (مهر) است. دوم این که یلدا بلندترین شب سال و نماد درازترین تاریکی اهریمنی است که با زایش نور و خورشید، به کوتاهی و زوال می گراید. و سوم این که یلدا، پایان برداشت محصول صیفی و آغاز فصل استراحت در جامعه کشاورزی است." بااینکه هر قسمت از ایران آداب و رسوم خاص خودرا در شب یلدا دارند؛ اما در هر منطقه از کشورمان اجزای سفره یلدا با محصولات غذایی مخصوص آن منطقه هماهنگ بوده است. فضای مجازی پر است از انواع غذاها و دسرهایی که برای شب یلدا میتوان تهیه کرد. تزئینات بسیار زیبای سفره شب یلدا که انتخاب از بین آنها برای یلدای سال جاری کار ساده ای نیست. احتمالا شما هم بعد از جستجوی بیشتر درباره ی مراسم جشن شب یلدا به این نتیجه خواهید رسید که گاهی وقت ها آنقدر درگیر ظواهر مراسم و جزییات آن می شویم که یادمان می رود به کلیت و عمق امور بیاندیشیم. وقتی مقالات را مرور می کنیم؛ یکی از سردی مزاج انار ترش و هندوانه نوشته و این که در شروع زمستان نباید غذاهای سرد مزاج خورد. دیگری از ضرر شوری آجیل شور و شیرینی زیاد نقل و باسلوق برای سلامتی گفته است. آن دیگری پیشنهاد داده بجای هندوانه، کدو در سفره بگذاریم که میوه ای شیرین و زمستانی است و برای این فصل مناسب تر است. دیگری پیشنهاد داده بجای آجیل شور از انجیر خشک و مویز و برگه زردآلو و گندمک و … استفاده نمائیم. در نهایت هم اگر پرخوری کردیم یک چای نعنا با نبات جهت کمک به هضم نوش جان نماییم. بعضی که نگاه کلی تری به مراسم داشته اند، راجع به پرهیز از پرخوری و درهم خوری و زیاده روی در مصرف تنقلات نوشته اند و سفارش به بهره بردن از دورهمی، جمع خانوادگی و خواندن شعر، قصه و شنیدن صحبت های بزرگان خانواده؛ که واقعا برای همه خاطراتی شیرین به جا می گذارد. در طب ایرانی، درباره ی سبک زندگی، آداب خوردن و نوشیدن و اثرات مزاجی خوراکی ها و سفارش ها و پرهیزها بسیار نوشته شده است. که البته برای چنین اثراتی از خوراک در بدن، شرط مقدار و تکرار مصرف را هم نباید از یاد برد. اما شاید بتوان به صورتی دیگر هم به سفره یلدا نگاه کرد. اغلب وقتی صحبت از انار، هندوانه، کدو، لبو، و انواع آجیل (پسته، فندق، بادام، مویز، کشمش، نخودچی، انجیر خشک، تخمه، برنجک، گندمک، برگه هلو و زردآلو و …) در سفره شب یلدا می شود؛ دهانمان آب می افتد و دیگر نمی توانیم به غیر از خوردن آنها به چیز دیگری فکر نماییم. اما یک مرتبه هم که شده بیایید با اراده ای قوی از خوردن این غذاهای خوشمزه صرف نظر نماییم و با دید یک هنرشناس نقادانه به این رنگ ها بنگریم. می گویند: رنگ سرخ هندوانه یادآور حرارت و گرمای تابستان و همینطور نماد خورشید است. دانه های زیبای انار این میوه بهشتی از دید گذشتگان مایه برکت و باروری و رنگ قرمز آن نماد خورشید و شادی بوده است. آنها معتقد بودند انار نمادی از شادی و زایش است که با خوردن آن در شب یلدا میتوان انرژی و جانی تازه گرفت. زردی کدو و قرمزی لبو هم نشانه ای از خورشید باشند و تداوم و طولانی تر شدن روزها از پس بلندترین شب سال را نوید دهند. چونکه از دیدگاه طب ایرانی رنگ های گرم مانند قرمز و نارنجی و زرد؛ اثر گرما بخش دارند و شاید به کار بردن این همه رنگ قرمز و نارنجی در سفره یلدا در شبی بلند و تاریک در آغاز زمستان بی هدف نبوده و این سفره رنگارنگ برای جذب گرما با نگریستن به این سفره از پس شعله های آتش چیده شده است. از دید طب ایرانی سریع تر و گاهی قویتر از اثر مزاجی بعد از خوردن خوراکی ها، اثر حالات روحی روانی است که جسم را تحت تاثیر خود قرار می دهد. بازی رنگ ها در سفره شب یلدا، دیدار خانواده و هم نشینی با بزرگان فامیل، شنیدن قصه، شعر و لطیفه و خندیدن و شادی؛ همه و همه حتی اگر لب به هیچکدام از این غذاهای رنگارنگ نزنیم و تنها به زیبایی این همه نعمت رنگین خدادادی بنگریم؛ ارواح و قوای ما را گرم می کنند؛ همان گونه که دمیدن سپیده ی بامداد و آغاز روزهایی بلندتر، از پس شب یلدای تاریک و طولانی؛ گرمای امید به آینده را در دل و رگ های ما می دواند.

1404/09/30

15:59:59

5.0 / 5

تگهای خبر: آب , آتش , انرژی , بهداشت

این مطلب را می پسندید؟

(1)

(0)

تازه ترین مطالب مرتبط

نظرات بینندگان در مورد این مطلب

نظر شما در مورد این مطلب

نام:

ایمیل:

نظر:

سوال:

= ۱ بعلاوه ۲